3-04 ลักษณะของสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต วิชาวิทยาศาสตร์ ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 (ปรับปรุงครั้งที่ 2)
การจัดการเรียนการสอนโดยใช้ PBL
มัลติมีเดียการใช้ไอซีทีจัดการเรียนรู้ด้วยโครงการตามแนวคอนสตรักชันนิซึม
เรื่อง ลักษณะของสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต วิชา วิทยาศาสตร์ ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1
1. จุดประสงค์การจัดการเรียนรู้ (Objective)
- นักเรียนสามารถเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิตได้ (K)
- นักเรียนสามารถใช้สื่อ ICT มาเป็นเครื่องมือสร้างสรรค์ชิ้นงานได้ (P)
- นักเรียนสามารถอภิปรายกลุ่มเกี่ยวกับการเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิตได้ (A)
2. กิจกรรม (Activities)
ขั้นที่ 1 กระตุ้นความสนใจ (Engagement)
- ครูถามคำถามนักเรียนถึงสิ่งต่าง ๆ ที่พบในชีวิตประจำวัน เช่น
– ระหว่างทางมาโรงเรียนนักเรียนเห็นอะไรบ้าง
– สิ่งต่าง ๆ ที่นักเรียนเห็นมีลักษณะใดเหมือนหรือแตกต่างกันบ้าง
– นักเรียนรู้หรือไม่ว่าสิ่งต่าง ๆ ที่นักเรียนเห็น สิ่งใดจัดเป็นสิ่งมีชีวิตและสิ่งใดจัดเป็นสิ่งไม่มีชีวิตเพราะอะไร
- ครูนำภาพที่แสดงถึงสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต เช่น ภาพป่าที่มีสัตว์อาศัยอยู่หลายชนิด ภาพฟาร์มเลี้ยงวัวหรือเลี้ยงไก่ หรือครูเปิดวีดีทัศน์ เรื่อง ลักษณะสำคัญของสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต แล้วให้นักเรียนร่วมกันอภิปราย ดังนี้
– ภาพหรือเรื่องที่ดูเกิดขึ้นที่ใด
– บอกชื่อสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตที่นักเรียนรู้จักในภาพหรือวีดีทัศน์
– นักเรียนใช้หลักเกณฑ์ใดจำแนกสิ่งที่เห็นเป็นสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต
- นักเรียนและครูร่วมกันอภิปรายถึงลักษณะสำคัญของสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต
ขั้นที่ 2 สำรวจและค้นหา (Exploration)
- แบ่งนักเรียนออกเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 5 คน เพื่อฝึกทักษะตามกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ โดยในกลุ่มจะมีเด็กเก่ง ปานกลาง และอ่อน ช่วยกันระดมความคิดในการทำกิจกรรมและสร้างสรรค์ชิ้นงาน
- ให้ตัวแทนในแต่ละกลุ่มออกมาจับฉลาก เพื่อเลือกภาพที่แสดงถึงสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต
2.1 เมื่อนักเรียนในแต่ละกลุ่มได้ภาพที่จับฉลากได้ จากนั้นให้นักเรียนสืบค้นข้อมูล เรื่อง ลักษณะของสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต จากหนังสือเรียนหรือแท็บเลต (Tablet) โดยครูช่วยอธิบายให้นักเรียนเข้าใจว่า สิ่งต่าง ๆ รอบตัวเรามีทั้งสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต สิ่งต่าง ๆ รอบตัวเรามีทั้งสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต สิ่งที่มีการเจริญเติบโต เราเรียกว่า สิ่งมีชีวิตและสิ่งที่ไม่มีการเจริญเติบโต เราเรียกว่า สิ่งไม่มีชีวิต
2.2 ให้นักเรียนทำใบกิจกรรมที่ 1 เรื่อง ลักษณะสำคัญของสิ่งมีชีวิตและไม่มีชีวิต โดยให้นักเรียนจำแนกสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตจากภาพที่ได้รับ ออกมาเป็นแผนผังความคิด แล้วตอบคำถามท้ายกิจกรรม (เวลา 10 นาที)
ขั้นที่ 3 อธิบายความรู้ (Explanation)
- นักเรียนช่วยกันสรุปความรู้ที่ได้ทั้งหมดเป็นผลงานกลุ่มและจัดทำออกมาในรูปชิ้นงาน เรื่อง “หมู่บ้านของฉัน” โดยให้นักเรียนช่วยกันวางแผนและออกแบบ หมู่บ้านที่มีทั้งสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตเป็นองค์ประกอบ ลงบนกระดาษ (เวลา 10 นาที)
- ให้นักเรียนสร้างชิ้นงานตามที่ได้วางแผนและออกแบบไว้ โดยการนำ ICT มาเป็นเครื่องมือให้นักเรียนสร้างชิ้นงานผ่านโปรแกรม Paint โดยครูเป็นผู้คอยให้แนะนำและตรวจสอบความก้าวหน้าในการสร้างชิ้นงานในคาบเรียน (เวลา 20 นาที)
ขั้นที่ 4 ขยายความเข้าใจ (Elaboration)
- ให้ตัวแทนแต่ละกลุ่มนำเสนอชิ้นงานที่สร้างสรรค์ผ่าน ICT ที่เสร็จสมบูรณ์แล้ว มานำเสนอแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันหน้าชั้นเรียน
- ครูสรุปเพิ่มเติมในส่วนที่นักเรียนนำเสนอบางส่วนที่ยังขาดตกบกพร่องอยู่ และเปิดโอกาสให้นักเรียนซักถามในเรื่องที่สงสัยได้ เพื่อสร้างความเข้าใจแก่นักเรียนให้มากขึ้น
ขั้นที่ 5 ประเมินผล (Evaluation)
- นักเรียนและครูร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับประโยชน์ที่ได้รับจากการปฏิบัติกิจกรรมและ การนำความรู้ที่ได้ไปใช้ประโยชน์
- ครูทดสอบความเข้าใจของนักเรียน โดยการให้ตอบคำถาม เช่น
– นักเรียนรู้หรือไม่ว่าสิ่งต่าง ๆ ที่นักเรียนเห็น สิ่งใดจัดเป็นสิ่งมีชีวิตและสิ่งใดจัดเป็นสิ่งไม่มีชีวิตเพราะอะไร
– นักเรียนใช้หลักเกณฑ์ใดจำแนกสิ่งที่เห็นเป็นสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต
- ครูให้นักเรียนแต่ละคนพิจารณาว่า จากหัวข้อที่เรียนมาและการปฏิบัติกิจกรรมมีจุดใดบ้างที่ยังไม่เข้าใจหรือยังมีข้อสงสัย ถ้ามี ครูช่วยอธิบายเพิ่มเติมให้นักเรียนเข้าใจ
3. เครื่องมือไอซีที/วัสดุ/อุปกรณ์ (Tools and Materials)
- หนังสือเรียนกลุ่มสาระวิชาวิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1
- ภาพสิ่งแวดล้อมที่มีสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตเป็นองค์ประกอบ
- ใบกิจกรรมที่ 1 ลักษณะสำคัญของสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต
- Tablet
- Notebook
4. การวัดและการประเมินผล
| จุดประสงค์การเรียนรู้ | วิธีการ | เครื่องมือ | เกณฑ์การประเมิน |
| พุทธิพิสัย (K)
นักเรียนสามารถเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิตได้ |
ตรวจใบกิจกรรมที่ 1 ลักษณะสำคัญของสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต | ใบกิจกรรมที่ 1 ลักษณะสำคัญของสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต | ได้คะแนนในเกณฑ์พอใช้ขึ้นไป |
| ทักษะพิสัย (P)
นักเรียนสามารถใช้สื่อ ICT มาเป็นเครื่องมือสร้างสรรค์ชิ้นงานได้ |
ประเมินการนำเสนอชิ้นงาน | แบบประเมินการนำเสนอชิ้นงาน | ได้คะแนนในเกณฑ์พอใช้ขึ้นไป |
| จิตพิสัย (A)
นักเรียนสามารถอภิปรายกลุ่มเกี่ยวกับการเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิตได้ |
ประเมินการอภิปรายกลุ่ม | แบบประเมินการอภิปรายกลุ่ม | ได้คะแนนในเกณฑ์พอใช้ขึ้นไป |
เกณฑ์การประเมินชิ้นงาน
| ประเด็นการพิจารณา | ระดับคุณภาพ | ||
| 3 | 2 | 1 | |
| 1.เนื้อหา เรื่อง ลักษณะของสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต | เปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตได้ถูกต้องทั้งหมด | เปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตได้ถูกบางส่วน | เปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตได้ไม่ถูกต้อง |
| 2. ความคิดสร้างสรรค์ | มีครบในประเด็นต่อไปนี้
1.ออกแบบองค์ประกอบในหมู่บ้านที่มีทั้งสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตได้อย่างสร้างสรรค์ 2. จัดองค์ประกอบของภาพได้เหมาะสมและภาพสามารถสื่อความหมายได้ 3. การบันทึกวีดีโอการนำเสนอมีความน่าสนใจ |
ขาดประเด็นใดประเด็นหนึ่งในต่อไปนี้
1.ออกแบบองค์ประกอบในหมู่บ้านที่มีทั้งสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตได้อย่างสร้างสรรค์ 2. จัดองค์ประกอบของภาพได้เหมาะสมและภาพสามารถสื่อความหมายได้ 3. การบันทึกวีดีโอการนำเสนอมีความน่าสนใจ |
ขาดมากกว่า 1 ประเด็น
1.ออกแบบองค์ประกอบในหมู่บ้านที่มีทั้งสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตได้อย่างสร้างสรรค์ 2. จัดองค์ประกอบของภาพได้เหมาะสมและภาพสามารถสื่อความหมายได้ 3. การบันทึกวีดีโอการนำเสนอมีความน่าสนใจ |
| 3. ระยะเวลาในการสร้างชิ้นงาน | ส่งผลงานในระยะเวลาที่กำหนด | ส่งผลงานหลังระยะเวลาที่กำหนดเล็กน้อย | ผลงานไม่เสร็จตามระยะเวลาที่กำหนด |
เกณฑ์การประเมินการอภิปรายกลุ่ม
| ประเด็นการพิจารณา | ระดับคุณภาพ | ||
| 3 | 2 | 1 | |
| 1. ความร่วมมือในการทำงาน | มีการแบ่งหน้าที่รับผิดชอบงานให้กับสมาชิกทุกคนในกลุ่มอย่างเป็นระบบ | มีการแบ่งหน้าที่รับผิดชอบงานให้กับสมาชิกบางส่วนในกลุ่ม | ไม่มีการแบ่งหน้าที่รับผิดชอบงานให้กับสมาชิกในกลุ่ม |
| 2. การแสดงความคิดเห็น | สมาชิกทุกคนในกลุ่มแสดงความคิดเห็นร่วมกันได้อย่างสร้างสรรค์ | สมาชิกบางส่วนในกลุ่มแสดงความคิดเห็นร่วมกัน | สมาชิกในกลุ่มไม่มีการแสดงความคิดเห็นร่วมกัน |
| 3. การวางแผนการทำงาน | สมาชิกทุกคนในกลุ่มร่วมกันวางแผนและออกแบบการทำงานอย่างเป็นลำดับขั้นตอน | สมาชิกบางส่วนในกลุ่มร่วมกันวางแผนและออกแบบการทำงาน | สมาชิกในกลุ่มไม่มีการวางแผนและออกแบบการทำงาน |
เกณฑ์การประเมินชิ้นงาน/การอภิปรายกลุ่ม
| ช่วงคะแนน | ระดับคุณภาพ |
| 7 – 9 | ดี |
| 4 – 6 | พอใช้ |
| ต่ำกว่า 3 | ปรับปรุง |
5. บันทึกอนุทินหลังการจัดการเรียนรู้
จากการจัดการเรียนรู้ด้วยโครงการโดยใช้ไอซีทีตามแนว Constructionism เรื่อง ลักษณะของสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต พบว่าผู้เรียนมีความพร้อมที่จะเรียนรู้และมีความกระตือรือร้นในการทำกิจกรรมสร้างสรรค์ชิ้นงาน โดยผู้เรียนมีการเรียนรู้ผ่านกระบวนการทำงานเป็นกลุ่ม มีการแสดงความคิดเห็นเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน รู้จักการวางแผนในการทำงาน เรียนรู้การแก้ไขปัญหาระหว่างสร้างชิ้นงาน โดยมีการใช้เทคโนโลยีในการสืบค้นข้อมูลและใช้ไอซีทีเป็นเครื่องมือในการสร้างสรรค์ชิ้นงาน เมื่อทดสอบความเข้าใจของนักเรียน โดยการให้ตอบคำถาม ซึ่งเป็นการอภิปรายร่วมกันระหว่างครูและนักเรียน พบว่านักเรียนสามารถเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตได้ อีกทั้งนักเรียนสามารถใช้สื่อ ICT มาเป็นเครื่องมือสร้างสรรค์ชิ้นงานได้ ทำให้การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนบรรลุตามจุดประสงค์ที่ตั้งไว้
6. ข้อมูล เพิ่มเติม (สามารถใส่ภาพประกอบ วีดีโอเบื้องหลัง แผนการสอน หรืออื่นๆ ประกอบการเล่าเรื่องเพื่อให้คณะกรรมการได้รับทราบเกี่ยวกับกิจกรรมที่ดำเนิน การได้เข้าใจที่ชัดเจนขึ้น)
7. รายชื่อเจ้าของผลงาน (2-3 คน ต่อกลุ่ม)
- นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยราชภัฏเครือข่าย
ชื่อ-นามสกุล นางสาวพรทิพย์ ทันเที่ยง นักศึกษาวิชาเอก วิทยาศาสตร์ทั่วไป
คณะครุศาสตร์ หมายเลขโทรศัพท์ : 099-3693562 e-mail : pornthipzyx2125@gmail.com
ชื่อ-นามสกุล นางสาวอภิชญา อุตทาสา นักศึกษาวิชาเอก วิทยาศาสตร์ทั่วไป
คณะครุศาสตร์ หมายเลขโทรศัพท์ : 082-8845232 e-mail : meewwapcy@gmail.com
อาจารย์ที่ปรึกษา ชื่อ-นามสกุล อาจารย์ ว่าที่ร้อยตรีศักย์ชัย เพชรสุวรรณ
หมายเลขโทรศัพท์ : 086-2931485
e-mail : hs9min@gmail.com
อาจารย์ที่ปรึกษา ชื่อ-นามสกุล อาจารย์ ณัฐวุฒิ ขาวสะอาด
หมายเลขโทรศัพท์ : 081-7178093
e-mail : nattawutkhao@gmail.com
อาจารย์ที่ปรึกษา ชื่อ-นามสกุล อาจารย์ อรพรรณ ธนะขว้าง
หมายเลขโทรศัพท์ : 084-8864905
e-mail : Orrapun.t@gmail.com
อาจารย์ที่ปรึกษา ชื่อ-นามสกุล อาจารย์ มลวิภา เมืองพระฝาง
หมายเลขโทรศัพท์ : 098-1042377
e-mail : monwipha.21@gmail.com